Değerli Dostlarım,
Bildiğiniz üzere 2014 yılında Oyder ve Masfed tarafından çalışmaları başlatılan ve 2.el araç satışlarına düzenleme getiren yönetmelik teklifi, Şubat 2018 itibarı ile Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanarak yayınlandı.
İlgili Yönetmelikte 2.el araç satışı yapmak isteyen ticari işletmeler için hem işletmelere düzen getirmek hem de tüketicinin bu düzenlemelerden faydalanması amacıyla bazı önemli kriterler getirilmişti. Bu kriterler içinde ticareti yapacak işletmelerin yetki belgesi alması, çalışanların mesleki yeterlilik sertifikası sahibi olması, işletmenin fiziki şartlarının standardize edilmesi, araçların sergilenmesi esnasında ekspertiz dahil tüm teknik bilgileri ile fiyatlarının aracın önünde sunulması, satış öncesi yetkili kuruluşlar tarafından yapılacak ekspertiz raporunun gösterilmesi ve 8 yaş ve 160.000 km’ye kadar olan araçlara min.3 ay 5.000 km garanti verilerek satılması bulunmaktadır.
Ticaret Bakanlığı tarafından 2021 Mayıs sonunda yapılan açıklamaya göre; 2. el oto satışında ekspertiz raporunun, satıştan önceki 3 gün içinde sistem üzerinden online olarak sorgulanabilecek ve raporsuz satış yapan işletmelerinde ceza alacağı belirtilmiş durumda. 3 yıldan bu yana çeşitli maddelerin uygulanmaya başlaması yanında ekspertiz ve garanti konuları bir süre ötelenmiş olsa da artık bu hizmetleri sunmayan araç satıcısı yetkili işletmeler cezalandırılacak.
Motorlu Kara Taşıtları Satıcıları olan işletmelerin 3 yıldır kontrol edilmeyen “Ekspertiz” ve “Garanti” uygulamaları artık CEZA’ya dönüşecek
Satış tarihinden 3 gün öncesine kadar ekspertiz raporu sunmadan araç satışı gerçekleştiren işletmeler önemli cezalar ile karşı karşıya kalacak. Bilindiği üzere araç satışları Noterlerde yapılırken bu bilgiler soruluyor ve sisteme kayıt ediliyor. Şu ana kadar milyonlarca aracın ekspertiz yapılmadan satışının gerçekleştirildiği bilgisi Bakanlık ile Türkiye Noterler Birliği arasındaki veri bankasında duruyor. Taraflarca yapılan açıklamada da göreceğiniz gibi "İşletmeler tarafından satıştan önce ekspertiz raporu alınıp alınmadığı bilgisi dahil taşıt satış bilgilerinin takibi sağlanabilmektedir" denildi.
Yılda 9.5 milyon adede yakın 2.el araç satışı gerçekleştiğini biliyoruz ancak bunların ne kadarı Yönetmelik kapsamında diye bakarsak EBS Danışmanlık tarafından sağlanan bilgilere göre 2 milyon adet binek ve hafif ticari araç satışı yönetmelik kapsamına dahil durumda. Bu demek oluyor ki bu kadar araca ekspertiz hizmeti verilmek durumunda ve bu kadar araca minimum 3 ay 5.000 km garanti ile satışının yapılması şart.
Ekspertiz noktalarını incelediğimizde artık standartları TSE tarafından belirlenmiş olan ve zincir haline gelen birçok ekspertiz markası olduğunu görebiliyoruz. Bu işletmelerin yetkileri çerçevesinde genelde kaliteli hizmet vermeye çalıştıkları biliniyor. Tüketicilerin dikkat etmesi gereken en önemli konu ise TSE tarafından Yetki Belgesi almış olan işletmelerden bu hizmeti almalarıdır. Aksi taktirde önü ayrı arkası ayrı araçlara geçer not veren merdiven altı yerler ile muhattap olmak durumunda kalırlar.
Bir diğer önemli konu ise “Garanti”, ilgili Yönetmelik aynı ekspertizde olduğu gibi araç satıcısı işletmelere Yönetmelik kapsamı içindeki araçların tümüne en az 3 ay 5.000 km garanti verilmesini zorunlu kılmış durumda. Bugüne kadar garanti verilerek satılan araçların toplam 2 milyon adetlik Pazar içinde %1’e tekabül ettiği tahmin ediliyor. Yani Yönetmeliğin bu maddesi neredeyse piyasada sahiplenilmemiş durumda. Bakanlığın bu konuda piyasaya güvenmesi ve bundan dolayı yeterli denetimi yapmamış olması, garantili araç satışlarını teşvik etmemiş aksine “bunun garantisi bizi abi” sözleri ile geçiştirilmiş gibi görünüyor. Ancak Bakanlık Yetkilileri aynı ekspertizde olduğu gibi Garanti konusunda da çalışma başlatmış durumda. Garanti verilmesinin amacı tüketicinin satın aldığı araçta sorun yaşaması durumunda ne satıcının ne de alıcının canının yanmadan sorunun giderilmesini kapsamakta. Ancak bu satıcı tarafından bir maliyet unsuru olarak görüldüğünden ve yeterli denetim de olmadığından uygulaması son derece düşük olageldi.
“Garanti” konusunda eksik olan bir konuyu da burada paylaşmak gerekir diye düşünüyorum. Yönetmelik, “Garanti” verme zorunluluğunu sadece satıcı işletmelere uygulatmakta, ancak şahıstan şahısa satış pazarı da 3 milyon adedin üzerinde gerçekleştiği düşünüldüğünde önemli bir eksikliğin olduğu gün yüzüne çıkıyor. Aslında Yönetmelik tüketicilerin kandırılmaları, dolandırılmaları ve mağdur olmalarını engellemek amacında fakat şahıstan şahısa satışların en büyük riski barındırdığını görmemiz gerekiyor. Ne ekspertiz yaptırma ne de garanti verme zorunlulukları olmadığından asıl bu satışlarda mağduriyet yaşanması çok olası. Bakanlığın bu konuyla da ilgilenmesi gerektiğini belirtmemiz önemli.
Netice itibarı ile araç satıcısı işletmeler Mayıs sonundan itibaren şayet ekspertiz ibraz etmeden araç satmaları durumunda Bakanlık tarafından cezai işleme muhattap olacaklar. Bu araçlar satılırken garanti vermek durumunda olan satıcılar bu yönde de gelecek cezalara hazır olmalılar.
Özgür Tezer